Projekt to działanie zespołowe, więc dużą trudność stanowi ocena wkładu poszczególnych uczniów we wspólne przedsięwzięcie. Jest on realizowany w dłuższym czasie niż typowe szkolne zadanie, składają się nań rozmaite aktywności uczniów. Dużą część pracy wykonują oni bez bezpośredniego nadzoru nauczyciela, dlatego dokonywanie indywidualnej oceny może być trudne i często nietrafne.

Należy jednak pamiętać o pewnych uniwersalnych zasadach oceniania projektu. Oto one:

• Powinniśmy oceniać nie tylko efekt końcowy realizacji projektu (co byłoby zapewne łatwiejsze), lecz także cały proces.
• W projekcie oceniamy to, co jest ważne, a nie tylko to, co łatwo ocenić (dotyczy to zarówno wiedzy, jak i umiejętności).
• Uczniowie przed przystąpieniem do pracy powinni znać kryteria oceny – wiedzieć, co jest istotne i będzie brane pod uwagę przy ocenie. Najlepiej, gdyby uczestniczyli w opracowaniu tych kryteriów.
• W projekcie powinno być też miejsce na samoocenę i ocenę społeczną (koleżeńską) uczniów.

Informacja o wynikach oceniania może być przekazana uczniom za pomocą cyfr, punktów, symboli lub w inny sposób. Zawsze jednak powinna jej towarzyszyć werbalnie wyrażona przez nauczyciela wyczerpująca informacja zwrotna.

Warto odejść od typowego oceniania za pomocą stopni szkolnych. Powinno ono mieć przede wszystkim charakter kształtujący. Może to być rozmowa z uczniami, w której nauczyciel zauważa to, co zespół realizujący projekt zrobił dobrze, wskazuje, co można było zrobić inaczej lub lepiej, i w jaki sposób. Rozmowa ta może rozpocząć się od samooceny uczniowskiej, czyli na przykład od odpowiedzi uczniów na pytania:

• Z czego w swojej dotychczasowej pracy jesteście zadowoleni? Co już udało wam się zrobić?
• Co wam się podoba w waszej dotychczasowej współpracy? Czy udało się wam włączyć wszystkich do pracy zespołu? Co możecie zrobić inaczej, aby w czynny sposób projekt realizowali wszyscy członkowie zespołu?
• Z którym zadaniem są największe trudności? Co można zrobić, aby je pokonać? Co można zrobić inaczej?

Taka samoocena pomoże uczniom poprawić dalszą pracę i pozytywnie wpłynie na jej efekty. Nauczyciel na bieżąco ocenia pracę zespołu, dając mu informację zwrotną, pomagającą uczniom w przyszłości wykonać projekty jeszcze lepiej^[1].

Warto uświadamiać uczniom, że uczciwa i pomocna informacja zwrotna jest najważniejsza, gdyż stanowi swego rodzaju drogowskaz do dalszych działań i rozwoju. Przy każdym projekcie konieczna jest wspólna refleksja uczniów nad tym, co się wydarzyło podczas jego realizacji, czego się dowiedzieli i nauczyli, co było dla nich łatwe, a co trudne, jak pokonywali bariery, jak im się razem pracowało, co w przyszłości powinni zmienić na lepsze itp. Ma to także znaczenie motywujące uczniów do dalszej nauki. Nie chodzi tu wyłącznie o motywowanie za pomocą oceny wyrażonej stopniem, ale o okoliczności jej formułowania. Motywująca bowiem jest taka ocena, która dostarcza konkretnych informacji o tym, co umie, a co powinien poprawić, a więc ma charakter wspierający. Natomiast włączanie uczniów do oceniania pozwala im rozwijać ważną umiejętność autorefleksji, świadomości tego, jak przebiega ich własny proces uczenia się (co go wspiera, a co utrudnia). Przybliża ich to do umiejętności planowania własnego procesu uczenia się i do brania za niego współodpowiedzialności.

Oto kilka przykładowych narzędzi, które można wykorzystać w procesie oceniania projektu, modyfikując je w razie potrzeby. Dotyczą one indywidualnej refleksji ucznia zarówno nad własną pracą, jak i pracą zespołu projektowego. Jest tu też przykład arkusza całościowej oceny realizacji projektu.

KARTA SAMOOCENY UCZNIA^[2]

Imię i nazwisko: ..............................................

Zastanów się nad swoim udziałem w projekcie i dokonaj samooceny, stawiając krzyżyk w odpowiedniej rubryce.

KARTA OCENY PRACY W GRUPIE^[3]

Oceń pracę w swoje grupie.

ANKIETA DLA UCZNIA^[4]

Jak oceniasz swój udział w projekcie? W każdym punkcie zaznacz (podkreśl) jedno z wymienionych zdań.

1. Pewność siebie
Byłem z siebie zadowolony.
Czułem się dość pewnie i bezpiecznie.
Nie potrafię tego ocenić.
Nie czułem się zbyt pewnie.
Czułem, że jestem do niczego, zły albo głupi.

2. Zaangażowanie
Cały czas czułem się pełen energii i zajęty.
Przez większość czasu czułem się pełen energii i zajęty.
Nie potrafię tego ocenić.
Nie wkładałem zbyt wiele energii w pracę.
Czułem się bezsilny i ospały albo niespokojny i napięty.

3. Samodzielność
Wiele razy decydowałem o sobie i czułem się odpowiedzialny za swój wybór.
Czasem decydowałem o sobie i czułem się trochę odpowiedzialny.
Nie potrafię tego ocenić.
Dałem się prowadzić innym osobom, nie wkładałem w realizację projektu zbyt wiele własnej woli.
Cały czas czułem się kontrolowany i sterowany. Wcale nie miałem poczucia odpowiedzialności za to, co robię.

4. Współpraca
Czułem, że należę do grupy, że jestem w pełni akceptowany.
Czułem się w grupie raczej dobrze.
Nie potrafię tego ocenić.
Nie czułem się w pełni akceptowany przez kolegów i koleżanki.
Czułem się odrzucony przez grupę.

5. Świadomość uczenia się
Przez cały czas realizacji projektu byłem skupiony na zadaniach i zaangażowany.
Przez większą część projektu byłem skupiony i zaangażowany.
Nie potrafię tego ocenić.
Często czułem znudzenie i rzadko angażowałem się w realizację projektu.
Nie angażowałem się i cały czas się nudziłem.

ARKUSZ OCENY REALIZACJI PROJEKTU ZESPOŁOWEGO^[5]

Zespół projektowy: ......................
Temat projektu: ......................

¹ J Strzemieczny, Jak zorganizować i prowadzić gimnazjalne projekty edukacyjne. Poradnik dla dyrektorów, szkolnych organizatorów i nauczycieli opiekunów, ORE 2010, s. 51.
² Jak oceniać uczniów (KOSS), http://www.ceo.org.pl/portal/b_koss_materialy_edukacyjne [dostęp 25.09.2019].
³ Opracowano na podstawie: D. Sterna, Ocenianie kształtujące w praktyce, CEO, Warszawa 2008, s. 116.
⁴ Opracowanie własne.

Pobierz przydatne dokumenty: