Life skills to, najprościej mówiąc, umiejętności niezbędne w życiu, które przygotują uczniów do wyzwań związanych radzeniem sobie w środowisku zawodowym, rodzinnym czy społecznym. Są nimi m.in.: umiejętność pracy w zespole, efektywna komunikacja, umiejętność samodzielnego podejmowania decyzji, interakcja i przetwarzanie informacji, krytyczne myślenie i rozwiązywanie problemów, inicjatywa i przedsiębiorczość oraz ciekawość świata. Na podstawie lektury podstawy programowej dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych doskonale wiemy, że opanowanie powyższych umiejętności wyraźnie zawarte jest w celach kształcenia ogólnego na wszystkich etapach edukacyjnych! Ponadto, w warunkach i sposobach realizacji PP, projekt pojawia się jako przykład form pracy doskonale rozwijających tzw. umiejętności miękkie wśród uczniów:

Zastosowanie metody projektu, (…), pomaga również rozwijać u uczniów przedsiębiorczość i kreatywność oraz umożliwia stosowanie w procesie kształcenia innowacyjnych rozwiązań programowych, organizacyjnych lub metodycznych^[1].

Nauczyciele pracujący z wykorzystaniem projektów podkreślają, że wyzwalają one w uczniach dużą aktywność, samodzielność, przedsiębiorczość i kreatywność – młodzi ludzie sami szukają odpowiedzi na nurtujące ich pytania, dokonują wyborów, podejmują decyzje. Realizacja projektu uczy też, jak bardzo ważna i efektywna jest współpraca przy wykonywaniu różnych zadań, oraz odpowiedzialności^[2]. Ponadto kluczową rolę odgrywa tu osoba nauczyciela, który staje się koordynatorem działań projektowych, a co za tym idzie, przewodnikiem, partnerem, organizatorem, motywatorem, wizjonerem i strategiem dla swoich uczniów. Dzięki metodzie projektowej:

(...) możemy dbać o rozwój osobowości ucznia, wdrażać ich do współpracy, stymulować samodzielne myślenie oraz działanie, a także organizować nauczanie z uwzględnieniem aspektów społecznych. (…) Praca metodą projektu jest idealnym sposobem na indywidualizowane nauczanie, co zapewnia większy wzrost tempa pracy uczniów oraz z reguły wyższe wyniki dydaktyczne w zakresie przyrostu, operatywności i trwałości wiedzy. Podstawą zindywidualizowanego nauczania jest wielostronna aktywność samych uczniów, może ono polegać na: prowadzeniu lekcji na kilku poziomach nauczania, różnicowaniu prac domowych, indywidualnie dobranych działaniach wspomagających nieharmonijny rozwój dziecka. Metoda projektu pozwala nam na wykorzystanie wszystkich tych sposobów jednocześnie^[3].

O czym warto pamiętać, pracując za pomocą projektu?

• Jest to sposób pracy NA LEKCJI – niekoniecznie coś dodatkowego, co można realizować tylko po lekcjach lub na kółkach zainteresowań.
• Stosując ją, realizujemy treści podstawy programowej – czasem w nietypowy sposób (co często budzi duży entuzjazm wśród uczniów).
• Nie ma dwóch identycznych projektów – promocja wyjątkowości i unikatowości oraz indywidualizacja pracy.
• Materiały i sytuacje autentyczne powinny być obowiązkowymi przyjaciółmi zajęć projektowych – wchodzenie w role, włączanie elementów CLIL (Content and Language Integrated Learning) oraz PBL (Project Based Learning) – międzyprzedmiotowe łączenie treści i słówek, tłumaczenia, wykorzystywanie autentycznych materiałów źródłowych (zdjęć, filmów, nagrań audio, tekstów). W ten sposób uczeń wie, że uczestniczy w czymś autentycznym i dalekim od fikcji – a to oznacza dla niego „życiowe” podejście.
• Praca projektowa może być świadomą formą wyrażania własnego zdania przez uczniów, realizowania pasji czy prezentowania ich hobby i zainteresowań.
• Wymaga on dokładnego zaplanowania w czasie (na poziomie klas najmłodszych dobrze jest przeprowadzać krótkoterminowe „miniprojekty” (np. obejmujące jedną lub dwie jednostki lekcyjne), w klasach IV–VI mogą to być projekty rozłożone na kilka jednostek lekcyjnych, w klasach VII–VIII i wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych można podjąć się „większych” przedsięwzięć, np. zorganizować projekt semestralny – ważne, aby uczniowie wybrali działania, które będą zgodne z ich zainteresowaniami i pasjami. Nie narzucajmy i nie sterujmy decyzjami. Projekt będzie większą frajdą, jeśli pozwolimy uczniom na swobodę przekazu.
• Dzięki niemu możemy kształtować postawy otwartości, ciekawości i tolerancji wobec innych kultur – sprzyja temu promowanie nauczania interkulturowego, organizacja wydarzeń wewnątrz- i pozaszkolnych, udział w imprezach (np. o zasięgu powiatowym) i konkursach językowych czy angażowanie się w europejskie programy współpracy typu eTwinning oraz promowanie znaczenia języków obcych w różnych dziedzinach życia społecznego.
• Dzięki projektowi otwieramy się na inne metody, gdyż poszerza on różnorodność technik służących uczeniu się (i nauczaniu) – stosowanie projektów z uwzględnieniem ścieżek edukacyjnych, m.in. Uczenie się poprzez nauczanie (LdL) czy Odwrócona lekcja/klasa (Flipped Classroom).

Na zakończenie zacytuję słowa dr Marzeny Żylińskiej:

Celem nowej kultury uczenia się jest przywrócenie do szkół krytycznego myślenia, kreatywności i samodzielności, ale również zwiększenie efektywności nauczania. (…) Uczniowie nie mogą traktować wiedzy jako obcego, abstrakcyjnego tworu (…). Muszą wchodzić z nią w osobiste relacje, przetwarzać poszczególne elementy, łączyć, porównywać, definiować, uogólniać, klasyfikować, rozkładać na czynniki pierwsze i konstruować z nich nową jakość^[4].

Czyż to nie jest definicja pracy za pomocą projektu edukacyjnego?

[1] Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. 2018 poz. 467).

[2] Anna Klimowicz, Jak pracować metodą projektów w szkole? [dostęp: 19.09.2019].

[3] Marta Kotarba-Kańczugowska, Praca metodą projektu, Ośrodek Rozwoju Edukacji [dostęp: 19.09.2019].

[4] M. Żylińska, Postkomunikatywna dydaktyka języków obcych w dobie technologii informacyjnych, wyd. Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2007, s. 207–208.