"Czego nie ma w zmysłach, tego nie ma później w umyśle" - to jedno z podstawowych założeń Pedagogiki Marii Montessori. Biorąc to zdanie na warsztat chcemy zapoznać dzieci w sposób wielozmysłowy z literami alfabetu. 

Praca z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną opiera się głównie na konkretach. Staramy się wyposażyć ich w podstawowe wiadomości i umiejętności przydatne w życiu. Jedną z nich jest umiejętność czytania, tak by mogli rozwijać swoje zainteresowania. Od początku edukacji uczniowie poznają litery, jednak najczęściej z marnym rezultatem. Stąd też w naszej głowie pojawił się pomysł by połączyć naukę liter z konkretnymi sytuacjami, tak by w umysłach naszych wychowanków pojawiło się połączenie pomiędzy sytuacją, smakiem, zapachem, dotykiem - a literą. Liczymy, że w ten sposób uda im się je zapamiętać, a dzięki dodatkowym ćwiczeniom opanować trudną umiejętność czytania.

Zamierzamy prowadzić cyklicznie zajęcia wprowadzające spółgłoski polskiego alfabetu w oparciu o wszystkie zmysły DOTYKU, SMAKU, ZAPACHU, WZROKU oraz SŁUCHU (samogłoski uczniowie  poznali na wcześniejszym etapie nauki). 
Oto propozycja tematów do realizacji: M - MAKARON, P - PIERNIKI, B - BUDYŃ, C - CYTRYNA, F - FAWORKI, H - HERBATA, N - NALEŚNIKI, J - JAJKO, K - KAWA, L - LODY, G - GALARETKA,  R - RYBA, S - SOK, T - TOSTY, Z - ZUPA, W - WODA, Ż - ŻELKI.
W ramach zajęć proponujemy różne aktywności - doświadczenia, zabawy kulinarne, zabawy plastyczne np. przygotowywanie makaronu, malowanie kawą i herbatą, niewidzialny atrament itp.
Tematyka zajęć może ulec drobnym modyfikacją, jak również zostać rozszerzona o kolejne litery i dwuznaki w zależności od możliwości wychowanków. 

Zajęcia zamierzamy prowadzić cyklicznie - kilka godzin w tygodniu z wykorzystaniem sali gospodarstwa domowego. Realizacja kolejnych etapów nauczania będzie uzależniona od możliwości psychofizycznych naszych uczniów, jak również aktualnych czynników środowiskowych. 

Zakładamy, iż tak jak wcześniej w czasie pandemii, nasza szkoła będzie otwarta dla uczniów. Jednak gdyby tak się nie stało, będziemy starać się włączyć rodziców uczniów do realizacji projektu.

Uczniowie będą wykonywali przygotowane zadania zaznajamiając się i zapamiętując poszczególne litery alfabetu. Na podstawie prowadzonych zajęć powstaną albumy prezentujące sensoryczny alfabet np. m - z makaronu, p - wyklejone przyprawą do piernika, c - z zasuszonej cytryny itp.

Zdobyty grant zamierzamy przeznaczyć na zakup ruchomego alfabetu z drukowanymi literami oraz innych pomocy dydaktycznych w duchu pedagogiki Marii Montessori.

Wierzymy, iż nasz pomysł przyniesie realne korzyści dla dzieci, a zdobyty grant stanie się motywacją do dzielenia się nim z innymi praktykami.

Pracowaliśmy systematycznie w miarę możliwości psychofizycznych uczniów wprowadzając kolejne litery alfabetu.
M – zorganizowaliśmy zajęcia kulinarne przygotowując od podstaw makaron z jajka makaronu i masła. Sortowaliśmy makarony według kształtu, podpisów, układaliśmy sekwencje. Tworzyliśmy literę do albumu z makaronu lazania.
P – przygotowaliśmy pierniki i deser piernikowy. Wyklejaliśmy literę przyprawą piernikową.
B – ugotowaliśmy budyń czekoladowy i ozdobiliśmy bananem tworząc na wierzchu literę B. Wykonaliśmy kartę do albumu z wykorzystaniem kakao bananowego.
L – przygotowaliśmy lemoniadę z limonki. Wykleiliśmy literkę L słomkami. Ukazaliśmy różnicę w realizacji głoski podobnie wyglądającej Ł.
F – upiekliśmy faworki. Wykorzystaliśmy fasolkę do zabawy – opisaliśmy je sylabami, następnie sortowaliśmy je. Wyklejaliśmy F fasolą.
W – prowadziliśmy zabawy i eksperymenty z wodą. Testowaliśmy i rozpoznawaliśmy różne wody smakowe po smaku. Wyklejaliśmy W niebieską plasteliną.
H – poznaliśmy historię herbaty, parzyliśmy różne jej rodzaje, porównywaliśmy smak i zapach. Wykleiliśmy literę H suszoną herbatą. Przedstawiliśmy dwuznak CH, jako głoskę tak samo brzmiącą.
T – zrobiliśmy śniadanie w klasie – przygotowaliśmy tosty z różnymi dodatkami – serem, szynką, warzywami. Wykonaliśmy literki T z upieczonego i rozwałkowanego chleba tostowego. 
D – Kosztowaliśmy daktyle i upieczoną dynię. Przygotowaliśmy dyniolinę (mix upieczonej dyni i mąki ziemniaczanej) – wykorzystaliśmy ją do zabawy sensorycznej tworząc różne litery alfabetu. Wykleiliśmy literkę D pestkami dyni.
K – Odwiedziliśmy Planetarium – rozmawialiśmy o kosmosie. Malowaliśmy planety barwnikami spożywczymi na mleku. Przygotowaliśmy „kosmiczny kisiel” – uzupełnialiśmy go o gwiazdy i kosmiczny pył z maku. Pomalowaliśmy literę K na ciemno i wykleiliśmy ją gwiazdami.
G – upiekliśmy gofry. Zrobiliśmy literki G z wydrukowanych gofrów.
J – przygotowaliśmy jajka na kilka sposobów – sadzone, jajecznicę oraz jaja w całości. Wykleiliśmy literkę J skorupkami jajka.
S – Ćwiczyliśmy nasze umiejętności manualne obierając i krojąc owoce – przygotowaliśmy z nich pyszną sałatkę. Wyklejaliśmy S wyciętymi owocami. Ukazaliśmy różnicę w wyglądzie i brzmieniu głosek S i Ś. Przygotowaliśmy bitą śmietanę do sałatki.
C – smakowaliśmy cytrynę, przygotowaliśmy z niej „niewidzialny” atrament. Pisaliśmy nim na kartkach, następnie użyliśmy żelazka, dzięki czemu pojawił się na nich obraz. Literkę C wykleiliśmy cytryną.
R – przygotowaliśmy ryż na mleku z prażonymi jabłkami. Farbowaliśmy ryż, pisaliśmy na nim, wykleiliśmy literę R ryżem.
Zaplanowaliśmy i przygotowaliśmy zajęcia wprowadzające N (naleśniki) oraz Z (zupa).  Przy ich realizacji omówimy głoski podobnie wyglądające Ń, Ź, Ż.
Do każdej litery został opracowany zestaw kart montessoriańskich z rozbiciem na sylaby np. do literki m: ma-makaron, mu-mucha, mó-mózg, my-myśliwy, mi-mikrofon, me-mewa, mo-motyl. Wykorzystaliśmy je do ćwiczeń słuchowych, memory, pracy z ruchomym alfabetem. 

Program został dostosowany do potrzeb i możliwości naszych uczniów. Mimo, iż każdy z nich funkcjonuje na różnym poziomie, to udało nam się dostosować do nich tempo oraz sposób przedstawienia tematu zajęć.

Uczniowie podczas realizacji projektu poznali prawie wszystkie spółgłoski. Zauważyliśmy znaczną poprawę w zakresie słuchu fonemowego, poszerzył się zasób ich słownictwa oraz poprawił sposób artykulacji głosek. Cześć uczniów opanowała umiejętność czytania poznanych sylab, prostych wyrazów. Ponadto podczas realizacji naszego projektu uczniowie doskonalili swoją umiejętności samoobsługowe, manualne oraz poszerzali swoją wiedzę ogólną o świecie.

Nasz projekt przyniósł realne korzyści przede wszystkim naszym uczniom oraz nam nauczycielom. Ci pierwsi są na właściwej drodze do opanowania czytania. Natomiast my możemy promować naszą idee pracy w gronie pedagogicznym jako skuteczną metodę pracy.

Jako nauczyciele jesteśmy dumni z wybranej przez nas metody pracy. Widzimy, że przynosi ona zauważalne efekty. Uczniowie są dumni ze zdobytych wiadomości – często zauważają litery w otoczeniu i przywołują sytuację kiedy je poznawaliśmy. 

Nie zmienilibyśmy przebiegu i charakteru naszych zajęć – był on zawsze dostosowany do potrzeb i możliwości naszych uczniów. Realizując podobny projekt warto zwrócić uwagę na  aktualne wydarzenia kalendarzowe, by móc je połączyć z nauką o wybranej literze np. Święta Bożego Narodzenia – pierniki, Dzień Gofra – pieczenia gofra. 

Mimo, iż każde zajęcia opierały się na innej aktywności, to schemat zajęć pozostał cały czas ten sam. 

Grant wykorzystaliśmy na zakup pomocy dydaktycznych wspomagających realizację naszych zajęć:
- Folia do laminowania – do każdej wprowadzanej litery opracowaliśmy montessoriańskie karty. Dzięki ich zalaminowaniu posłużą nam do pracy i zabawy przez długi czas.

- Robot Dante – robot uczy pisać litery i rysować, może też służyć do tworzenia zagadek. Ta niezwykła forma zachęca uczniów do podejmowania prób w samodzielnym pisaniu. Jest to bardzo ważne, gdyż często nie wierzą we własne możliwości.

- Klocki Morphun z dużymi literami – to ruchomy alfabet pozwalający na budowanie wyrazów. Ich olbrzymim atutem jest łączenie – wyrazy nie rozpadają się, uczeń może je przenosić, prezentować innym, ćwiczyć przepisywanie.

- Gra alfabet z dzwonkiem oraz BrainBox poznaję litery – gry planszowe to świetne urozmaicenie zajęć, nauka przez zabawę.

- Koło alfabetyczne od firmy Bumke – to wielozadaniowa mata umożliwiająca realizację różnorodnych zabaw edukacyjnych z zakresu analizy i syntezy wzrokowo-słuchowej w duchu pedagogiki Marii Montessori. U nas sprawdza się do sortowania małych figurek i opracowanych kart zgodnie z usłyszaną głoską (na początku lub końcu wyrazu). Dodatkowo można na niej pisać oraz modelować w różnego rodzaju masach plastycznych.

- Program komputerowy „Czytamy SY-LA-BA-MI” – to interaktywne ćwiczenia idealnie wpisujące się w wybraną przez nas metodę pracy. Każda litera zawiera szereg zadań z rozbiciem na sylaby. Po każdym ćwiczeniu czeka na dziecko nagroda. Co ważne - wykorzystane w programie litery są w wersji drukowanej, tak jak opracowany przez nas materiał. Program można wykorzystać do tablicy interaktywnej. Dzięki jego zakupowi nasza placówka znalazła się w gronie polecanych gabinetów mTalent, a my możemy się pochwalić stosowaniem nowoczesnych technologi w kształceniu uczniów z niepełnosprawnością intelektualną.

Krótka relacja z kilku naszych zajęć:
https://drive.google.com/file/d/1vo-w7b4dlbHYbtp-ILyiJHy0LtqQXqSC/view?usp=sharing

OD ZMYSŁU DO UMYSŁU - album sensoryczny
https://drive.google.com/file/d/1GBNRug1JphQUTni5NUO7zfcMC7KbO8kr/view?usp=sharing